Weersextremen door de klimaatproblematiek resulteren naast droogte ook in extreme nattigheid. In het artikel ‘Over waterschaarste en verdamping’ gaat het over hoe het waterverbruik onder controle te houden. Maar wat doe je tegen wateroverlast in de tuin? ZwembadenPlus geeft raad!
Tekst & foto's: Marc Verachtert
Het aantal regenvrije dagen in ons land neemt overhand toe. Het lijkt een meenemer naar het genieten in de tuin. En dat is ook zo, was het niet dat er op jaarbasis nog steeds evenveel en zelfs meer regen valt. Dat laten de neerslagcijfers van 2023 duidelijk zien. Er viel ongeveer 10% meer regen dan tijdens eerdere jaren. Vandaar dat in de winter 2023-2024 velden en akkers, straten en pleinen, maar ook tuinen onder water stonden. Kreunde ook jouw tuin onder dat teveel aan water? Laat ons dan samen de problemen aanpakken.
WEG MET PLASSEN IN HET GAZON
Het vaakst situeert de heuse probleemzone zich in het gazon. Zeker indien de tuin druk gebruikt wordt door kinderen of het gazon de centrale en drukst gebruikte zone van de tuin is. De bovenlaag van de grond is er dan zodanig vast getrapt en verdicht dat water er maar moeilijk doorheen kan. Vandaar de plassen. Gelukkig verdwijnen ze na een tijdje spontaan. Alleen duurt dat wel eens langer dan je lief is en komt het ook de gezondheid van het gras niet ten goede. Kleine plekken kan je gemakkelijk zelf aanpakken. Prik met een riek, een spitvork of beluchtingssandalen, gaten van 5 tot 10 cm diep. Liefst zoveel als mogelijk en dicht bij elkaar. Strooi aansluitend draineerzand of ander scherp zand, zelfs zandbakzand, en veeg het in met een bezem of de rugzijde van een bladhark. Het zand zakt in de gaatjes en zorgt ervoor dat het water een vlotte toegang krijgt in de bodem. Ook je gazon heeft baat met zo’n kuur. Doordat vocht en ook lucht er beter kunnen indringen, zal het gras er groener groeien. Het zet je mogelijk aan om het hele gazon onder handen te nemen. Je hoeft dat niet te doen met een riek of spitvork. Tuinaannemers hebben er passend gereedschap voor. Een machine die – afhankelijk van de uitvoering – met holle cilindertjes gaatjes prikt of met scherpe messen sleuven snijdt door het gras en de verdichte bodem. Ook hier wordt aansluitend zand, perliet of een gelijkaardig materiaal ingeveegd, al dan niet met toevoeging van voedingsstoffen die het gras ineens een opkikker geven. Mogelijk maakte je zonder het te weten al kennis met dit procedé. Het wordt namelijk veel toegepast op onder andere golfterreinen en betere voetbalvelden.
Wateroverlast voorkomen, het kan!
LAAT REGENWORMEN WERKEN
Gaatjes in de bodem maken, ook regenwormen zijn er meester in. Ben je uit op een duurzame, ecologische en daarom niet per se instant oplossing, laat hen dan het werk doen. Niet alle regenwormen zijn er geschikt voor. De wormen in jouw composthoop, zijn maar scharrelaars. Ze gaan zelden dieper dan 10 cm. Laat ze dus gerust daar waar ze zijn. De worm die je nodig hebt, is de Lumbricus terrestris of in het Nederlands de gewone regenworm of dauwworm. Je vindt ze te koop op internet, meestal bij handelaren die ook wormen voor hengelsport verkopen. Hun prijs? Ongeveer 90 euro voor 1000 stuks. Het is geen extreem grote hoeveelheid als je weet dat in een gezonde bodem 80 tot 200 wormen per vierkante meter actief zijn. Gelukkig zorgen ze zelf voor toename van hun aantal. Tenminste, als de tuin het toestaat. Lees: indien er voldoende organische stof in de grond zit, iets wat je kan waarmaken door regelmatig compost te gebruiken en voorrang te geven aan organische meststoffen. Ook belangrijk: gebruik geen bestrijdingsmiddelen. Die hebben – willen of niet – een nefaste invloed op bodemleven.
Prik gaatjes en maak zo de baan vrij voor water.
CREËER WATERSNELWEGEN
Ooit, en spijtig genoeg steeds vaker, situeren de problemen zich echter dieper in de grond dan je met prikken, verluchten en regenwormen oplost. Bij bouw- en verbouwingswerken besteden aannemers niet steeds passende zorg aan de bodem. Zij rijden en manoeuvreren met zwaar materieel over je toekomstig tuinperceel, stapelen paletten vol steen op alle mogelijke plekken en drukken daarbij – zonder het te willen of te beseffen – de grond zodanig vast dat er nog amper een druppel water door kan. Nadien vullen ze aan met aanvulgrond en een laag zwarte grond die hopelijk de naam teelaarde toch waard is. Voor hen is daarmee de klus geklaard. Jij zit echter opgezadeld met een tuin of tuinplekken waar na een fikse bui water blijft staan en planten het moeilijk hebben om te groeien. Gelukkig moet ook hiervoor jouw tuin niet opnieuw op de shop. Vaak kan het probleem opgelost worden met verticale drainage. Wil je het zelf proberen, neem dan een grondboor, zo eentje waar je omheinings- of steunpalen mee in de grond zet, en boor zo diep als mogelijk een gat in de grond. Meestal is dat zowat één meter diep. Met een doormeter van pakweg 10 cm biedt het ruim plaats aan een draineerbuis. Deze moet boven en onder gesloten zijn en met filterdoek, geotextiel of kokos omhuld. Daarmee creëer je een watersnelweg tot diep in de grond. Ooit hoor je ook wel het advies om het gat te vullen met gewassen grind, lavakorrels, keitjes of draineerzand. Doe het niet! De grond zal zich snel tussen de openingen wurmen en de bedoelde watersnelweg verstoppen. Wat wel kan en tegelijk ook weer blijk geeft van ecologisch denken, is een bussel samengebonden snoeihout in het gat schuiven. Dat die takken composteren is niet erg. De compost is geen rem voor water en zorgt op termijn zelfs voor blijvende draineergangen.
Verlucht je gazon net zoals het gebeurt op voetbalvelden of golfterreinen.
BREKEN MET FOUTEN UIT HET VERLEDEN
Ligt het probleem dieper dan je met een grondboor aankan of is de niet waterdoorlatende laag extreem dik, vraag dan jouw tuinaannemer of eventueel een boomverzorger. Zij kunnen door middel van een injectiemethode, zoals ploffen of drainjet, de grond breken. Bij deze techniek wordt 121 een naald in de grond gedrukt met behulp van water of perslucht om zo de grond te dwingen tot het laten ontstaan van aders. Die verdelen zich in alle mogelijke richtingen en dat meestal tot ongeveer drie meter diep. Om langdurig resultaat te garanderen, wordt ineens poreus granulaat ingebracht om de aders open te houden. Zo wordt de waterinfiltratie veilig gesteld, maar ook het indringen van lucht tot bij de diepe wortels. Onderschat de kracht van bomen en planten trouwens niet. Ook zij boren zonder dat je het vraagt ‘aders’ in de grond. Hun wortels verstaan de kunst om zich een weg te banen tot zelfs op de grondwatertafel. Daarmee creëren ze ineens ruimte die ook door water wordt benut om zo ver te geraken. Draag dus zorg voor de bomen en geef ze alle ruimte om groot en volwassen te worden.
Maak op kritieke plaatsen zelf een verticale drainage. Dieperliggende, storende grondlagen werkt
een tuinaannemer los door middel van injecteren.
WERK JE JE TERRAS EN TUINPAD WATERDICHT AF
Een plek of strook die extra aandacht verdient in het wegwerken van water is de groenstrook die aansluit op terras en tuinpad. Zeker als die verharding naar het groen afwatert. Laat je de natuur zijn gang gaan, dan vormt zich daar, willen of niet, een natte zone en mogelijk zelfs een modderzone. Tot nog toe was dat voornamelijk in de herfst en de winter, namelijk de momenten dat je niet zo vaak gebruikmaakt van het terras of het tuinpad opstapt richting zwembad, zwemvijver, poolhouse of ander bijgebouw. In de toekomst mogen we echter ook in de lente en zomer buien verwachten die een aanslag plegen op de groenkwaliteit van deze stroken. Stuur ze dus nu al bij. Het kan zonder breekwerk, met alleen maar spitten en delven. Liefst door een tuinaannemer of de aannemer die de terrassen en tuinpaden aanlegde. Laat hen een lijnafwatering installeren. Neen, geen gootje in beton, maar wel een afvoergoot van pakweg 6 cm breed afgedekt met een sierlijk rooster. Of, meer discreet, een sleufgoot met een instroomopening van 1 tot 2 cm. Onder de grond verschillen ze niet echt van mekaar. Het opgevangen water komt terecht in een langgerekte bak van polymeerbeton met een ingebouwde helling die het verder en verder laat stromen om ten slotte te verdwijnen in de eigenlijke afvoer. Vanuit een tuinstandpunt gezien is richting riolering daarbij geen goed idee. Opteer als het even kan voor een infiltratiekrat of -bak. Die geeft het water namelijk terug aan de natuur en maakt je tuin op die manier ook sterk tegen droogte.
Verharding die afwatert richting het groen Een lijnafwatering naast het terras of tuinpad
laat daar problemen ontstaan voorkomt modderstroken (foto: ACO)
